Klare taal, ook als het moeilijk wordt
‘Stoppen met eten en drinken’, krabbelde de huisarts in blokletters op een kladpapiertje. Ze zat bij mijn opa en mantelzorgende moeder thuis aan de keukentafel en beantwoordde een moeilijke vraag van mijn opa: ‘welke opties heb ik, als ik niet meer wil leven?’
Maar één, zo bleek. Mijn opa woonde nog thuis en had een sterk netwerk. Noemde zichzelf ‘wel alleen, maar niet eenzaam’ en sprak altijd vol tevredenheid over zijn leven en belevenissen. Maar met zijn 91 jaar ging zelfstandig wonen steeds minder makkelijk. Hij kon niet meer goed lopen en durfde niet meer auto te rijden voor zijn dagelijkse uitjes naar winkels. Daarnaast verloor hij in korte tijd niet alleen zijn vrouw, maar ook zijn zoon.
Moeilijke boodschap
Het deed allemaal veel met hem. Zijn verdriet en afnemende zelfredzaamheid namen zijn levenslust weg. En hoe naar dat voor ons ook was, nu wilde mijn opa graag op dezelfde manier overlijden als zijn zoon: met palliatieve sedatie. Want dat was zo mooi en vredig gegaan.
Maar ja, hij had niet genoeg fysieke mankementen om dat te mogen ondergaan, was de boodschap van de huisarts die middag. En dus zou hij het heft in eigen handen moeten nemen. De huisarts legde hem uit hoe het lichaam precies werkt als het geen eten en drinken meer krijgt, hoe dat voor mijn opa zou voelen en hoe dat voor ons zou zijn. Wat wij al wakend aan hem zouden merken.
Simpele, doeltreffende visualisatie
Mijn moeder vertelde mij later hoe kalm, eerlijk en duidelijk de huisarts – we mochten Carla zeggen – dat deed. Hoe ze op de achterkant van een enveloppe die toevallig op tafel lag een beslisboom schetste. Simpel en doeltreffend. Ze koos haar woorden zorgvuldig en draaide vooral niet om de uitkomst heen. Bleef met een warme blik mijn opa aankijken. Leek zelf geraakt, maar bleef beheerst. Dat maakte haar liefdevol professioneel.
Mijn opa luisterde goed en nam alle informatie in zich op. Dacht rustig na en sprak met mijn moeder over zijn wensen en angsten. De enveloppe met beslisboom lag al die tijd op tafel. Samen lieten ze het aan mij en andere familieleden zien, om zijn besluit toe te lichten. Kort daarna at hij zijn laatste boterham.
Heldere zorgcommunicatie
Het was best een moeilijke boodschap die de huisarts die middag te brengen had. In een surreëel gesprek voor mijn opa en moeder. Zo een waarvan je denkt, zijn we hier nu echt in beland? De heldere communicatie van de huisarts verzachtte dat.
Nu ik een aantal weken als communicatieadviseur bij Einder werk, denk ik hier nog regelmatig aan terug. Hoe belangrijk het is om in de zorg klare taal te gebruiken, ook al is dat soms moeilijk. Dat kwetsbaarheid tonen helemaal niet erg is. Dat goed nadenken over een boodschap, voordat je ‘m brengt, werkt. En dat simpele middelen je daarbij kunnen helpen. Kortom: hoe belangrijk goede communicatie is.
Voor mensen zoals hij
Mijn opa heeft nooit geweten dat ik dit werk ben gaan doen. Dit verhaal was daar ook niet de aanleiding toe. Toch doet het me goed dat ik bij Einder meedenk over goede communicatie in de zorg. Voor de mensen, zoals mijn opa, die dat nodig hebben. En dan houd ik mijn opaatje en de achterkant van die enveloppe in gedachten.
